İnsanoğlu 10500 yıl önce yaşamına et, süt, çeki gücü, ısınma ve giyinme gibi konularda birçok katkı sağlayan sığır türünü evcilleştirilmiştir.
Yabani sığırlar, günümüzde halen yerli ırkların zor koşullara adaptasyon ve hastalıklara dayanıklılık gibi özellikleri nedeniyle genetik yapıları ile önem arz etmektedirler.
Sığırların evcilleştirilmesiyle ilgili M.Ö. 5000-6000 yıllarına kadar giden ilk bulgulara Çatalhöyük’te rastlanılmıştır. Evcilleştirme ise Orta Asya’da başlayıp buradan Asya kıtasına yayılmış buradan da Avrupa kıtasına doğru bir seyir göstermiştir.
Evcilleştirme süreci, her bölgenin kendi lokal koşullarına uyum için cüssede küçülme ve yüksek süt verimi için memelerde büyüme ile sonuçlanmıştır. Dünyanın farklı bölgelerinde gelişen ve yerel koşullara adapte olmuş sığırların dağılımı, birçok yerli ırkın gelişmesine yol açmıştır.
Birçok araştırıcıya göre bugünkü sığır ırkları, Bos tipikus ve Bos indikus olmak üzere iki yabani sığırdan soy almaktadır.
SIĞIRCILIK TERİMLERİ
Bir sığır doğduğu andan ömrünün sonuna kadar farklı yaş gruplarında farklı isimlerle adlandırılır ve sürüler bu yaş dönemlerine göre gruplara ayrılarak yönetilirler. Bu gruplama küçük farklılıklar olabilmekle beraber tüm dünyada uygulanmaktadır.
Sığır: Bovinae familyasının Bos Taurus türüne giren her yaştaki hayvanların hepsine sığır denir.
İnek: Sığırcılıkta buzağılamış (yavru vermiş) ergin dişiye inek adı verilir.
Sağmal İnek: Buzağılamayla beraber süt vermeye başlayan ve sütü sağılan ineğe denir
Buzağılama: Dişi sığırın yavrusunu doğurma sürecine buzağılama denilmektedir.
Buzağı: Her iki cinsiyette de yeni doğmuş sığıra, 2-6 aylık yaş aralığında sütle beslendikleri dönemde, sütten kesilinceye kadar buzağı denir.
Dana: Her iki cinsiyette 6 aylıktan 12 aylığa kadar olan genç sığırlara denir.
Düve: İlk buzağısını vermemiş üç yaşın altındaki genç dişi sığıra düve denir.
Gebe Düve: İlk buzağısını verecek olan üç yaşın altında ki gebe genç dişi sığıra denir.
Tosun: Bir ile iki yaş arasında olan ve damızlık olarak kullanılmayan, kastre edilmemiş erkek sığıra verilen addır.
Boğa: Damızlıkta, (çiftleştirme, aşım işlerinde) kullanılan erkek sığırdır.
Öküz: Damızlık olarak kullanılmayan, kastre edilmiş (enenmiş), iş hayvanı olarak kullanılan, 12 aylıktan büyük kastre edilmiş (enenmiş) sığırlara verilen addır.
Laktasyon: Dişi sığırın buzağılamasından itibaren başlayıp kuruya çıktığı güne kadar geçen ortalama 305 günlük süt verim dönemidir.
Süt: İneğin memelerinden buzağılama sonrası gelen, yavru gelişmesi için çok değerli besin maddelerini içeren beyaz sıvı.
Kolostrum: İneğin kuru döneminin son günlerinde meme süt bezlerinde üretimi başlayan ve buzağılamadan sonraki ilk 6 saatte yüksek bağışıklık madde içeriği ile sütten farklılık gösteren, ağız sütü olarak da bilinen rengi koyu sarıdan kahverengiye kadar değişen yoğun kremamsı sıvıdır.
Sağım: Sağım, uygun metotlar kullanılarak memeden sütün alınması işlemidir.
Kuru Dönem: Gebe ineğin, doğumu ile başlayacak laktasyona hazırlanması ve gebelik sırasında yavru gelişiminin olumsuz etkilenmemesi için sağıma ara verilip özel bakım beslemeye tabii tutulduğu dönemdir.
Pubertas: Erkek ve dişide ikincil cinsiyet özelliklerinin oluşmaya, cinsiyet bezleri ve cinsiyet organlarının işlev görmeye başladığı cinsi olgunluk dönemine denir.
İlkine Damızlıkta Kullanma Yaşı: Erkek ve dişi hayvanların gelişmelerinde, konstitüsyonlarında ve yaşam boyu verimliliklerinde önemli bir gerilemeye yol açmadan ilk kez çiftleştirildikleri yaş, ilk damızlık yaşı.
Konstitüsyon: Sığırın organ ve organ sistemlerinin uyum içinde çalışmasıyla çevre koşullarına dayanma becerisine denir.
Kondisyon: Sığırın yemleme ve bakım durumuna göre değişen yağlanma durumuna denir.
